Enflasyon Muhasebesi Nedir?
Enflasyon muhasebesi parasal olmayan değerlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı (enflasyon oranı-ÜFE gibi) ile çarpılması sonucunda finansal tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsine en yakın şekilde hesaplanması olarak tanımlanabilir. Yüksek enflasyon dönemlerinde enflasyonun mali tablolar üzerindeki etkilerinin giderilmesine yönelik düzeltici işlemler yapılması gerekir ve bu yapılan teknik düzeltmeler “Enflasyon Muhasebesi” olarak sınıflandırılır.
Enflasyon Muhasebesinin Temel Özellikleri
Türkiye Muhasebe Standardı 29 (TMS29) “Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama” maddesi adı altında enflasyon muhasebesinin genel ilkelerini sıralamaktadır. Bu standarda göre yüksek enflasyonlu bir ekonomide faaliyet sonuçlarının ve finansal durumun düzeltme yapılmaksızın yerel para biriminde raporlanması anlamlı değildir. Paranın satın alma gücünü kaybetmesiyle farklı zamanlarda meydana gelen işlemlerin veya diğer olayların tutarlarının karşılaştırılması aynı hesap döneminde yanıltıcı olabilmektedir ancak bu standart yüksek enflasyonun varlığına ilişkin kesin bir oran tanımlamaz.
Finansal tabloların bu standarda göre düzeltilmesinin ne zaman gerekli olacağı konusu takdir meselesidir. Ancak bir ülkedeki yüksek enflasyon aşağıdaki üç eğilim ile belirlenebilir:
- Nüfusun çoğunluğu servetini parasal olmayan varlıklarda ya da rezerv para birimlerinde tutmayı tercih eder.
- Elde tutulan yerel para, satın alma gücünü korumak üzere hemen yatırıma dönüştürme vb. suretiyle değerlendirilir.
- Faiz oranları, ücretler ve fiyatlar bir “fiyat endeksi”ne bağlıdır.
Enflasyon Muhasebesi Nasıl Uygulanır?
Raporlama dönemi sonu itibarıyla cari ölçüm birimine göre ifade edilmemiş finansal durum tablosunun (bilanço) kalemleri, genel bir fiyat endeksi kullanılarak düzeltilir. Parasal kalemler raporlama dönemi sonundaki cari ölçüm birimine göre düzeltilmezler. Buna ek olarak parasal kalemler, sahip olunan nakit para ile alınacak veya ödenecek kalemlerdir.
Endekse bağlı tahviller ve krediler gibi çeşitli anlaşmalarla fiyat değişikliklerine bağlanmış olan aktifler ve pasifler, raporlama dönemi sonundaki değerlerine getirilmelerini sağlamak amacıyla anlaşma şartları çerçevesinde düzenlenir. Bu kalemler bilançoda düzeltilmiş değerleri üzerinden taşınır. Maddi taşınmaz varlıkların iktisap tarihlerini içeren ayrıntılı kayıtlar mevcut olmayabilir ya da tahmin edilmeleri mümkün olmayabilir. Böyle olağanüstü durumlarda varlıkların bağımsız ve profesyonel bir değerlendirme sonucunda tespit edilen değerleri düzeltmeye baz olarak alınabilir. Bu standart ilk defa uygulandığı dönemin başında geçmiş yılın kârları, zararları ve yeniden değerleme değer artışları hariç özkaynak kalemleri işletmeye eklendiği ya da gerçekleştiği tarihten itibaren bir genel fiyat endeksi ile düzeltilir.
Enflasyon Muhasebesi Neden Önemli?
Enflasyon muhasebesi, yüksek enflasyonlu ekonomilerde faaliyet gösteren şirketlerin finansal tablolarının mevcut ekonomik koşullar sebebiyle hesapta bir kayıp veya kazanç ile karşı karşıya kalıp kalmadıklarının hesaplanmasını sağlar.
Şirketlerin yüksek enflasyon sebebiyle gerçeğe uygun değerlerinden sapan varlıklarının gerçekçi değerleri üzerinden finansal tablolarda yer almasını sağlayarak finansal tablo okuyucularına daha doğru bilgiler verilmesi amaçlanmaktadır
