Devre Kesici Nedir?
Devre kesici nedir? Borsadaki alım satım işlemlerini geçici olarak duraklatan bir tedbirdir. Fiyat dalgalanmalarının belirlenen sınırları aşması durumunda yatırımcıların olumsuz etkilenmesini önlemeyi hedefleyen bir düzenlemeye sahiptir. 2015’te Borsa İstanbul tarafından yürürlüğe konan bu sistem sayesinde yatırımcıların sermayeleri koruma altına alınmıştır. Bu, ani ve beklenmeyen dalgalanmalara karşı yatırımcıları koruyarak piyasa istikrarını sağlama amacına hizmet eder. Özellikle finansal kriz dönemlerinde devre kesici mekanizması sayesinde panik satışlarının önüne geçilmiş ve piyasa düzensizliği minimuma indirgenmiştir. Ayrıca, bu sistem yatırımcılara kritik durumlarda ekstra düşünme ve değerlendirme süresi tanıyarak daha bilinçli kararlar almalarına yardımcı olur. Bu yazımızda devre kesici nedir? sorusunun yanıtını verdiğimiz gibi devre kesici ile ilgili pek çok detaya değineceğiz.
Devre Kesici Nasıl İşler?
Devre kesici nedir? Bir haber, gelişme veya spekülasyon sonucunda piyasa normal seyrinden sapabilir ve dalgalanma yaşayabilir. Herhangi bir tetikleyici olay olduğunda devre kesici devreye girer. Referans fiyatının %10 yukarı ve %5 aşağı limitleri belirlenerek fiyat sınırlamaları oluşturulur. Bu limitlere kadar olan işlemler sorunsuzca gerçekleştirilirken, limitlere ulaşıldığında devre kesicinin devreye girmesiyle işlemler otomatik olarak durdurulur. Devre kesicinin çalışmaya başlamasının ardından 5 dakikalık bir emir toplama süreci başlar. Teorik fiyat işlem miktarlarının açıklanmasından sonra 2 dakikalık bir eşleştirme süreci gerçekleşir. Emir toplama sürecinin bitiminden sonra normal işlemlere dönülür. Eğer gün ortasında açılış seansının başlamasına 10 dakika kala devre kesici çalışmaya başlarsa, emir toplama süresi 5 dakikadan 10 dakikaya çıkarılır. Bu durum, piyasadaki volatilitenin kontrol altına alınmasında yardımcı olur. Ayrıca, emir toplama süresinin uzatılması yatırımcılara piyasa koşullarını yeniden değerlendirme ve stratejilerini gözden geçirme fırsatı sunar. Devre kesicinin bu işlevi, finansal piyasaların düzenli ve adil bir şekilde işlemesine katkıda bulunur.
Devre Kesici Nasıl Devreye Girer?
Borsada devre kesici mekanizmasının harekete geçmesi için manuel bir işlem yapılması gerekmez. Borsa İstanbul tarafından uygulamaya konulan bu sistem otomatik olarak devreye girer. Sistem, belirlenen oranların sınır değerlerine ulaşan fiyatları tespit edip tüm emirleri iptal eder. Bu düzenleme sonucunda piyasa, yatırımcı ve borsa korunmuş ve manipülasyon riski azaltılmıştır. Devre kesici uygulamasının otomatikleşmesi, ani ve beklenmedik dalgalanmalar karşısında hızlı bir tepki verme imkanı sağlar. Bu sayede, yatırımcıların zararlarını minimize etmeyi ve yatırım güvenliğini arttırmayı hedefler. Ayrıca, bu mekanizma borsanın daha şeffaf ve adil bir işleyişe sahip olmasına katkıda bulunur.
Borsa İstanbul’da Devre Kesici Uygulaması
BIST100 endeksi dahilindeki en büyük 100 şirketin bulunduğu Borsa İstanbul’da, ilk eşiği %5 veya daha fazla, ikinci eşiği %7 veya daha fazla düşüş göstermesi durumunda devre kesici kullanılır. Devre kesici uygulaması, piyasalarda aşırı dalgalanmaların önüne geçmek ve yatırımcıları olası büyük kayıplardan korumak amacıyla devreye alınır. Bu uygulama sayesinde, hisse senetlerinin aşırı düşüş veya yükselişi durdurularak işlemler belirli bir süreliğine askıya alınabilir. Bu durum, yatırımcılara durumu değerlendirme ve gelecek adımlarını planlama fırsatı sunar.
Hisse Bazında Devre Kesiciler
Borsa İstanbul‘daki hisse senetleri, büyüklüklerine bağlı olarak üç ayrı pazarda yer alır. Devre kesici limiti ve süresi bu pazarların özelliklerine göre farklılık arz eder. Örneğin, birinci grup hisse senetlerinde devre kesici limiti yüzde 5 iken ikinci ve üçüncü grup için bu oran yüzde 10’dur. Ayrıca, birinci grubun devre kesici süresi 15 dakika olup diğer gruplarda bu süre 30 dakikadır. Bu durum, Borsa İstanbul’un işlem hacmi ve volatiliteyi kontrol altına almayı hedeflediği risk yönetim stratejisinin bir parçasıdır. Özetle devre kesici nedir? ve Devre kesici nasıl çalışır? sorularını yanıtladık.
Yıldız Pazar’da Bulunan Hisseler
- Devre kesici eşiği: %10
- Emir toplama süresi: 5 dakika
- Emir eşleştirme süresi: 2 dakika
Ana Pazar’da Bulunan Hisseler
- Devre kesici eşiği: %7,5
- Emir toplama süresi: 15 dakika
- Emir eşleştirme süresi: 2 dakika
Alt Pazar’da Bulunan Hisseler
- Devre kesici eşiği: %5
- Emir toplama süresi: 15 dakika
- Emir eşleştirme süresi: 2 dakika
