Reel Efektif Döviz Kuru Nedir?
Nominal efektif döviz kuru, belirli bir kriter gözetilerek seçilmiş çift taraflı nominal kurların uygun bir ağırlıklandırma yöntemi kullanılarak elde edilmiş ortalamasıdır. Reel efektif döviz kuru ise, nominal efektif döviz kurunun ülkeler arasındaki göreceli fiyat farklarıyla düzeltilmiş halidir. Reel efektif döviz kuru, ülkeler arasındaki göreceli fiyat gelişimi hakkında bilgi içerir. Dolayısıyla ekonomilerin rekabet güçlerinin değerlendirilmesinde kullanılan anahtar makroekonomik göstergelerden biri olarak kabul edilmektedir.
Bir ülkenin reel efektif döviz kuru yüksekse, bu ülkenin ihracatı diğer ülkelerin mallarına göre daha ucuz hale gelir ve dolayısıyla ihracatı artar. Tersine, reel efektif döviz kuru düşükse, bu ülkenin ithalatı diğer ülkelerin mallarına göre daha ucuz hale gelir ve dolayısıyla ithalatı artar.
Endeks değerinin 100 olması, yerel para ile dış ticaret yapılan ülkelerin döviz cinsleri arasında bir eşitlik bulunduğunu gösterir. Endeksin 100’ün üzerine çıkması, yerel paranın değerli; 100’ün atına gerilemesi ise göreceli olarak daha değersiz olduğu anlamına gelir.
Reel Efektif Döviz Kuru Nasıl Hesaplanır?
Reel efektif döviz kuru hesaplaması, nominal efektif döviz kuru üzerinden üç ayrı düzeltme aracı kullanılarak TÜFE, ÜFE ve birim işgücü maliyeti olmak üzere üç farklı şekilde yapılmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın (TCMB), kura müdahale etmek amacıyla TÜFE’ye bağlı olarak hesaplanan reel efektif döviz kurunu dikkate alacağını açıklaması sebebiyle TÜFE esas alınarak yapılan hesaplama kamuoyunda daha fazla önem taşımaktadır.
TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru hesaplaması, Türkiye’deki fiyat seviyesinin dış ticaret yapılan 36 ülkenin fiyat seviyelerine oranının ağırlıklı ortalaması alınarak yapılır. Burada ülkelere verilen ağırlıklar ülkelerin Türkiye ile olan dış ticaret miktarına göre hesaplanmaktadır.
